آب آوردن زانو، فوران زانو نیز نامیده می‌شود. مفصل زانو بطور طبیعی کمتر از 1 انس مایع دارد. آسیب یا التهاب مفصل زانو سبب افزایش مقدار مایع جمع شده در آن می‌شود. وقیت این وضعیت روی می‌دهد، مفصل زانو متورم به نظر می‌رسد و معمولا درد می‌کند. این مشکل ممکن است خیلی شدید باشد و تا حد خم شدن زانو پیش رود. علت رایج بروز آب آوردگی زانو، ورم مفصلی به دلیل وجود آب در غضروف مفصل می‌باشد. سایر دلایل عبارتند از آسیب دیدگی غضروف، التهاب آتروز مانند نقرس یا روماتیسم مفصلی و عفونت مفصل. در برخی موارد فیزیوتراپی کمک بزرگی به بیمارانی که از این مشکل رنج می‌برند می‌کند. اما اگر دلیل آب آوردگی زانوی شما مشخص و شدید نباشد، ممکن است نیاز به وارد کردن سوزن داشته باشید. در این عمل نمونه‌ای از مایع زانو برداشته و تست می‌شود. این امر از طریق بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. خارج کردن مایع اضافی نیز ممکن است سبب کاهش درد و ورم شود.
• کاهش وزن اگر شما چاق هستید زیرا در این صورت زانوی شما تحت فشار بیشتر از حد تحمل مفصل است.
• از مصرف قند و گوشت قرمز خودداری کنید. غذاهای کم ارزش، چرب و سرخ کرده نخورید.
• ورزشهایی که به طور کلی برای زانو ایمن هستند مانند راه رفتن، شناکردن، اسکیت، بیس بال، اسکی روی زمین، دوچرخه سواری
• از انجام ورزشهای فوتبال، دو سرعت، فوتبال، راگبی، هاکی، اسکواش، والیبال، اسکی روی برف، تنیس و دویدن آرام، دوری کنید. اگر شما علیرغم وجود خطر، تصمیم گرفتید در این ورزشها فعالیت کنید مطمئن شوید که با پوشیدن پدهای زانو از آن محافظت می‌کنید و از ایجاد کشش زیاد در پایتان جلوگیری می‌نمایید.
به رباط صلیبی دلایل آب آوردن زانو
تعیین کردن دلیل ورم زانو گاهی اوقات میتواند چالش برانگیز باشد. آن ممکن است در اثر شرایط حاد ناشی از ضایعه آسیب دیدگی یا مزمن که به آهستگی و مرور زمان گسترش یافته، ایجاد شود. محل ایجاد ورم میتواند متفاوت باشد. گاهی اوقات در مفصل زانو روی می‌دهد و در موارد دیگر در بافتهای نرم اطراف زانو. بر مبنای بیرون زدگی فیزیکی و تصویر برداری با اشعه ایکس، پزشک میتواند برخی دلایل کلی بروز آب آوردن زانو را توضیح دهد.
مایع درون مفصل زانو
اگر مفصل زانو منطقه بروز آب آوردگی باشد، پزشک معمولا سه دلیل را ممکن است بیان کند:
آسیب دیدگی شدید
آسیب دیدگی‌های شدید آنهایی هستند که در 24 تا 48 ساعت گذشته روی داده‌اند و سبب ورم سریع زانو می‌شوند. در این مورد ما مشخص می‌کنیم که آیا مایع درون زانو خون آلود است یا نه:
- خون درون زانو معمولا به دلیل یا پاره شدن رباط زانو ( که به رباط صلیبی معروف است) است یا یک شکستگی در استخوان یا غضروف زانو روی می‌دهد. وقتی خونریز منبع ایجاد ورم است، آسیب ناشی از این مشکل سریع و شدید، معمولا در چند دقیقه روی می‌دهد.
- مایع بدون خون میتواند در اثر رگ به رگ شدن رباط یا پارگی در دیسک لاستیک مانندی که نقش بالشتک زانو دارد (مینیسک نامیده می‌شود)، بروز کند. ورم آن معمولا آهسته‌تر است و اغلب بین چند ساعت تا چند روز بعد از آسیب دیدگی فقط متوجه آن می‌شویم. درحالیکه حجم مایع میتواند به مقدار قابل توجه افزایش یافته باشد، معمولا به اندازه حالت همراه با خونریزی زیاد نمی‌شود.
آب آوردگی مزمن
آب آوردن مزمن بواسطه پیشرفت تدریجی ورم مشخص می‌شود. ورم غالبا بصورت غیر ثابت است یعنی ورم ایجاد شده و از بین می‌رود. بعلاوه در اثر فرسودگی ناشی از بالا رفتن سن، دو دلیل عمده برای آب آوردن مزمن زانو وجود دارد:
- آرتروز زانو که سبب می‌شود بدن مقدار زیادی مایع در پاسخ به التهاب دورنی تولید کند. افراد مبتلا به آرتروز زانو غالبا متوجه می‌شوند که زانوی مشکل دار بزرگتر از زانوی دیگر است. ورم زانو در اثر فعالیت بخصوص در اثر تحمل وزن زیاد، بدتر می‌شود. وقتی زانو رها می‌شود درد نیز از بین می‌رود.
- آرتریت روماتوئید شکل خود ایمنی از آرتروز است و میتواند سبب همان اثرات شود. آرتریت روماتوئید اغلب به واسطه وجود ورم بیشتر ناشی از التهاب درونی، چند مفصل را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
حمله ورم سریع بدون آسیب دیدگی
هجوم سریع ورم بدون آسیب دیدگی در جاییکه تجمع مایع به دلیل آسیب دیدگی ای مشکلات مزمن نیست یک برد تخصصی در این زمنیه است. مثال هایی در این مورد:
- عفونت میتواند سبب جمع شدن مایع در مفصل زانو شود که خود در اثر جراحی، زخم در ناحیه زانو یا عفونت کلی بدن که به مفصل منتشر شده، روی می‌دهد. درمان میتواند بسیار مشکل باشد زیرا پاک کردن عفونت از این قسمت بسیار مشکل است. بر همین اساس ممکن است برای پاک کردن کامل عفونت اضافی نیاز به جراحی باشد.
- نقرس و شبه نقرس هر دو سبب ساخته شدن کریستال های بیوشیمیایی در مایع زانون می‌شوند. در نقرس اسید اوریک که می‌بایست دفع شود ممکن است باقی بماند و بصورت کریستال در مفاصل بدن باقی بماند و سبب ورم و درد شدید شود. در بیماری شبه نقرس مقصر بروز مشکل کریستال های کلسیم هستند که مانند یک محرک سبب بروز التهاب در مفصل می‌شوند.
مایع بیرون مفصل زانو
وقتی در بافت نرم اطراف زانو مایع اضافی وجود داشته باشد دلیل عمده آن بورسیت کشکک زانو است. این بیماری التهاب کیسه‌های پر از مایع (که بورسا نام دارند) است که نقش بالشتک برای کشکک زانو بازی می‌کنند (و پاتلا نامیده می‌شوند). ساخته شدن کریستال ها را می‌توان در قسمت بالای کشکک دید و احساس کرد. اینها چیزهایی هستند که شما در زیر زانو نمی‌بینید. یک آسیب دیدگی مانند کبود شدگی (کبود شدگی بافت نرم) اطراف کشکک زانو ممکن است سبب ورم موضعی شود. در بعضی موارد ساخته شدن کریستال در خون و مایع ممکن است علائم وجود یک آسیب دیدگی شدید در مفصل زانو را تقلید کند.
علائم آب آوردن زانو
آب آوردن زانو بطور کلی سبب می‌َشود زانوی تحت تاثیر نسبت به زانوی سالم، بزرگتر و پف کرده به نظر برسد. آن همچنین ممکن است انعطاف پذیری و عملرد زانو را محدود کند. شما ممکن است حتی بسته به مقدار مایع اضافی در مفصل، زانویتان را به سختی خم و راست کنید. مفصل در حالت طبیعی وقتی پا در حالت استراحت است ممکن است بین 15 تا 25 درجه خم شود. وقتی زانوی شما در اثر ورم مفاصل آب می‌آورد، زانوی شما در اثر زیادی وزن آسیب می‌بیند. وقتی این مشکل در اثر آسیب دیدگی زانو بروز می‌کند، قسمت جلو یا کنار یا پشت زانو کبود می‌شود و ممکن است بطور باور نکردنی ایستادن روی آن دردناک باشد. بسته به علت آب آوردن زانو ورم آن ممکن است علائم دیگری را نشان ندهد یا ممکن است قرمز شود، گرم شود، درد شدید داشته باشد، سفت باشد و حرکت دادن یا قرار دادن وزن روی آن سخت باشد.
درمان
روشهای درمانی مختلفی برای آب آوردن زانو وجود دارد که مشتمل بر درمان خانگی و توسط متخصص می‌شود. درمان دقیق بستگی به شدت و دلیل بروز آن دارد. برخی درمان ها بطور خاص علائم آن را هدف قرار می‌دهند در حالی که برخی دیگر به مبارزه با دلایل اصلی آن می‌پردازند.
درمانهای کلی
اولین کارهایی که شما برای آرام کردن ورم، درد و علائم آن می‌توانید انجام دهید عبارتند از:
- حرکات خود را محدود کنید. تا زمانیکه درد بهبود یابد روی پای آسیب دیده نایستید.
- برای کاهش درد و ورم پای خود را بالا بگیرید. وقتی می‌خوابید، یک بالش زیر پای آسیب دیده قرار دهید. وقتی می‌نشینید، به کمک یک پشتیبان پای خود را تا سطح کمرتان بالا بیاورید. این امر در 48 ساعت اول آسیب دیدگی مهم است.
- هر 3 تا 6 ساعت به مدت 15 تا 20 دقیقه یک بسته یخ روی منطقه آسیب دیده قرار دهید. شما باید این کار را در 24 تا 48 ساعت اول انجام دهید. شما می‌توانید یک بسته یخ را با پرکردن یک کیسه پلاستیکی از قطعات یخ و بستن در آن و پوشاندان آن در یک حوله، درست کنید. برای تسکین درد و ورم تا زمانیکه لازم است استفاده از بسته یخ را ادامه دهید. همچنان که یخ ها ذوب می‌شوند مراقب باشید که پوشش دور آنها جدا، پاره یا مرطوب نشود. بعد از 48 ساعت محل آسیب دیده را به مدت 15 تا 20 دقیقه، چند بار در روز گرم کنید (بواسطه حمام یا دوش آب گرم) یا متناوبا آنرا گرم و سرد کنید. اگر مجبورید از بریسهای قلاب و گیره دار زانو استفاده کنید می‌توانید آن را باز کنید و بسته یخ یا گرما را مستقیما روی زانو قرار دهید. هرگز یخ را مستقیما روی پوست قرار ندهید. همیشه یخ را در حوله یا لباس دیگر بپیچید.
- شما ممکن است است تا زمانیکه پزشک برای شما داروی مسکن تجویز کند از مسکن‌های بدون نیاز به نسخه پزشک برای کنترل درد استفاده کنید. اگر از بیماری مزمن کبد یا کلیه رنج می‌برید یا هر نوع زخم معده یا خونریزی داخلی دارید قبل از استفاده از این داروها، در مورد آنها با پزشکتان صحبت کنید.
- اگر به شما عصا یا واکر پیشنهاد شد، وزن بدنتان را روی پای آسیب دیده قرار ندهید تا زمانیکه این کار برای شما دردی ایجاد نمی‌کند. قبل از بازگشت به انجام فعالیت های ورزشی یا شغلی، وضعیتتان را با پزشکتان چک کنید.
- اگر شما از بریس قلاب و گیره‌دار استفاده می‌کنید می‌توانید آنها را هنگام خواب و حمام جدا کنید مگر اینکه پزشک چیز دیگری به شما گفته باشد.
تزریق کورتیکو استروئید
کورتیکواستروئیدها نیز بصورت رایج برای آب آوردن زانو تزریق می‌شوند. آنها داروهای قوی با اثر ضد التهابی هستند. پردنیزون مثال از چنین داروهایی است. روشهای مختلفی برای دریافت این نوع داروها وجود دارد. آنها هم بصورت خوراکی مورد استفاده قرار می‌گیرند و هم بصورت مستقیم به درون مفصل زانوی شما تزریق می‌شوند. اگرچه آنها ماثر هستند، کورتیکواسترئیدها همچنین می‌توانند عوارض جانبی جدی داشته باشند. استفاده از آنها هم به لحاظ مقدار و هم مدت زمان استفاده باید محدود باشد.
برنامه‌های درمانی فیزیوتراپی
بعد از فاز ابتدایی درمان که با درد سر و کار دارد، فیزیوتراپی بر افزایش توانایی‌های حرکتی مفصل بصورت دستی، ماساژ، روشهای فیزیوتراپی مانند التراسوند و کشش تمرکز دارد تا به فرایند بازگشت شما به فعالیتهای طبیعی کمک کند. به علاوه یک دوره ورزش های سفارشی تحت نظر متخصص فیزیوتراپی شروع می‌شود تا ماهیچه‌هایی که حرکات مفصل زانو را کنترل می‌کنند، محکمتر شوند. این مهم است که از آسیب دیدگی زانوی مشکل‌دار در آینده جلوگیری کنید.
بازیابی فرآیند JPS
زانوی سالم جریانی از ایمپالس های الکتریکی را به سمت مغز می‌فرستد. در نتیجه مغزه همواره از وضعیت زانو اعم از موقعیت دقیق، فعالیت ماهیچه‌ها و حرکت آنها با خبراست. این فرایند حس موقعیت مفصل (JPS) نامیده می‌شود و فیزیوتراپی برای بازیابی این حالت به وضعتی عادی و تکمیل روند بهبود مفصل زانو ضروری است. شما می‌توانید به فرایند بهبودی خود از طریق پیروی دقیق از دستورات متخصص فیزیوتراپی و ادامه دادن ورزشهای خاص در خانه بطور منظم، کمک کنید. به دلایل زیادی افرادی که تحت درمان فیزیوتراپی قرار گرفته‌اند بدون بروز مشکلات بعدی در دراز مدت، به فعالیت های طبیعی‌شان باز گشته‌اند.
درمان با تزریق پرولوزون
پرولوزون تکنیکی است که از ترکیب اصول عصب درمانی یا پرولوتراپی و اوزون درمانی بوجود آمده است. این کار مشتمل بر تزریق ترکیبی از پروکائین، داروهای ضد التهاب، هموپاتیک، ویتامینها، مواد معدنی، تکثیر کننده‌ها و گاز اوزون در مفصل آسیب دیده و در منطقه‌ای که ورم و درد دارد، می‌شود. نتیجه چنین ترکیبی تاثیر چشمگیر کوتاه مدت نیست بلکه سبب بهبود قابل توجه دردهای غیر قابل تحمل می‌شود. تئوری که در خصوص عملکرد شیوه پرولوزون وجود دارد چنین است که در این شیوه افزایش کارایی اکسیژن در محل آسیب دیده سبب بهبودی و بازیابی کارایی کامل بافت می‌شود.
پلاسمای غنی شده با پلاکت PRP
پلاسمای غنی شده با پلاکت (PRP) نیز میتواند گزینه درمانی دیگری باشد که سبب کاهش مدت زمان بازیابی و بهبود ورم و دردهای شدید و مزمن زانو می‌شود. در این شیوه درمانی تمرکز بیمار بر استفاده از پلاکت های خون خودش برای درمان تاندونها، رباطها یا هر نوع بافت دندانی در بدن خودش است.
عمل جراحی
گاهی اوقات آب آوردن زانو نیاز به عمل تهاجی یا جراحی دارد. تنفس مفصلی یا آنتروسنتز عملی است که در آن بصورت فیزیکی مایع را از زانوی شما پاک می‌کنند. در مطب پزشک یا بیمارستان زانوی شما ابتدا استرلیزه می‌شود. یک سوزن بزرگ در فضای خالی بین مفصل زانو وارد می‌شود. از این سرنگ برای تخلیه مایع اضافی که بعدا از آن برای انجام تست وجود عفونت استفاده می‌شود، استفاده می‌کنند. گاهی اوقات بعد از عمل از کورتیکواستروئید استفاده می‌کنند. آرتروسکوپی دیگر عملی استکه ممکن است انجام شود. دستگاه آتروسکوپ وسیله‌ای است که اجازه می‌دهد پزشک بصورت واقعی درون مفصل زانو را مشاهده کند. او میتواند به جستجوی مشکلات بپردازد و از این دستگاه برای درمان آسیب دیدگی استفاده کند. در موارد خیلی شدید، فرد ممکن است نتواند درد زانو را هنگام راه رفتن تحمل کند. اگر شرایط محیا بود یک جراح اورتوپدی میتواند مفصل جابجا شده را جا بیاندازد.
