فیزیوتراپی نوعی مراقبت از سلامتی است که بر بهبود عملکرد، تحرک و کیفیت زندگی بیمارانی که آسیب‌های ‌ عضلانی، اسکلتی و یا بیماری دارند، کمک می‌کند. پنج نوع مختلف فیزیوتراپی عبارتند از: ارتوپدی، مغز و اعصاب، سالمندان، قلب و عروق و اطفال. اکثر فیزیوتراپیست‌ها در یک زمینه‌ خاص تخصص دارند، اگرچه بسیاری از آن‌ها می‌توانند به درمان در تخصص‌های دیگر هم بپردازند. فیزیوتراپیست‌ها به سلامت افراد و بیماران در تمام سنین کمک می‌کنند تا درد و بیماری را کنترل کنند. فیزیوتراپی باعث رشد و بهبود افراد می‌شود و به مردم کمک می‌کند تا همچنان به فعالیت حرکتی خود ادامه دهند و تا جایی که ممکن است به طور مستقل از پس کارهای خود برآیند.

انواع فیزیوتراپی

با توجه به تشخیص و تجویز پزشک متخصص، یکی از انواع فیزیوتراپی برای درمان دردهای بدن تجویز می‌شود.

فیزیوتراپی اسکلتی عضلانی

گرچه به عنوان فیزیوتراپی ارتوپدی شناخته شده است، اما درمان‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند بر روی بازگرداندن عملکرد سیستم عضلانی اسکلتی، از جمله تمام عضلات، مفاصل، تاندون‌ها، رباط‌ها و استخوان‌ها کار می‌کند. فیزیوتراپیست شما بررسی می‌کند تا ببیند آیا اجزای اسکلت همه با هم کار می‌کنند و بدن شما به بهترین شکل حرکت می‌کند یا نه. صدماتی که به سیستم عضلانی اسکلتی وارد می‌شوند باعث می‌شود این سیستم مثل قبل با یک‌دیگر کار ‌نکنند.

درد مزمن، به خصوص درد پایین کمر هم ناشی از ناهم‌ترازی سیستم اسکلتی عضلانی در قسمت‌های مختلف بدن است. درمان‌های اسکلتی عضلانی به بهبود موارد زیر کمک می‌کند:

• کاهش درد
• افزایش تحرک
• درمان آسیب بافت نرم
• اصلاح ترازبندی اسکلت

فیزیوتراپی سالمندان

فیزیوتراپی سالمندان بر نیازهای حرکتی افراد مسن تمرکز دارد. بیماری‌های زیادی که با افزایش سن افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد عبارتند از: آرتروز، سرطان، پوکی استخوان، بیماری آلزایمر، تعویض مفصل و اختلالات تعادل.

هدف از فیزیوتراپی سالمندان کمک به موارد زیر می‌باشد:

• بازگرداندن تحرک که با فرآیند پیری پیش آمده است
• کاهش درد
• تمرکز بر روی محدودیت‌های فیزیکی
• بهبود آمادگی جسمانی و سلامت کلی

اگر روند پیری با کمک فیزیوتراپی و به طور فعال سپری شود، در آینده هم درد کم‌تری خواهید داشت و هم به طور مستقل از پس کارهای خود برمی‌آیید.

فیزیوتراپی کودکان

فیزیوتراپی کودکان بر نیازهای فیزیکی نوزادان، کودکان نوپا، کودکان و نوجوانانی که مبتلا به انواع بیماری‌های تکاملی، عصبی، عضلانی، اسکلتی و دیگر اختلالات فیزیکی هستند، تمرکز دارد. تشخیص زود هنگام اختلالاتی که مانع حرکت و وضعیت طبیعی کودکان می‌شود، خیلی مهم است. فیزیوتراپی برای کودکانی که مبتلا به این بیماری‌ها یا صدمات شده‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرد:

• جراحات حاد ناشی از ورزش و...
• اختلالات ژنتیکی مانند فلج مغزی
• نقص مادرزادی
• تأخیرهای رشد
• وارد شدن آسیب به سر، بیماری‌های عضلانی و یا نقص عضو
• اختلالات ارتوپدی

درمان‌های فیزیوتراپی به کودکان در موارد زیر کمک می‌نماید:

• کاهش درد
• بهبود مهارت‌های اصلی و حرکتی
• تقویت قدرت، استقامت و محدوده حرکتی
• بازگرداندن تعادل، هماهنگی و انجام حرکات طبیعی بدن
• تمرینات درمانی و کششی برای توانبخشی صدمات
• بهبود فرآیند شناختی و حسی.

فیزیوتراپی برای توانبخشی و کنترل درد

اگر به علت آسیب و یا عمل جراحی که اخیراً انجام داده‌اید از درد مزمن رنج می‌برید، این نوع فیزیوتراپی به شما کمک می‌کند که به شیوه زندگی بدون درد دست یابید. درمان قبل از جراحی بر تمریناتی تمرکز دارد که بدن شما را تقویت می‌کند و شما را برای توانبخشی بعد از عمل آماده می‌نماید. پس از عمل جراحی یا آسیب، کاهش درد و تورم در اولویت اول قرار می‌گیرد و سپس تمرینات ملایم برای بهبود عملکرد با هدف بازگشت شما به حالت طبیعی انجام می‌شود.

فیزیوتراپی قلب و عروق

تخصص فیزیوتراپی قلب و عروق در پیشگیری، توانبخشی و جبران آسیب‌ها یا بیماری‌هایی است که قلب، قفسه سینه و ریه افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. درمان شامل موارد زیر می‌شود:

• تنفس عمیق و تمرینات چرخشی
• روش‌های تنفس صحیح
• استراتژی‌هایی برای کنترل سرفه و تنگی نفس
• عملکرد بهینه ریه
• توانبخشی ریوی و قلب

افرادی که از آسم، برونشیت مزمن، پنومونی، آمفیزم، حمله قلبی، فشار خون بالا یا سایر شرایطی که روی قلب و ریه تأثیر می‌گذارد، رنج می‎برند، این نوع فیزیوتراپی به آن‌ها کمک خواهد کرد. اگر جراحی قلب یا ریه داشته‌اید، فیزیوتراپی در توانبخشی شما مؤثر خواهد بود.

فیزیوتراپی نورولوژيکی

هدف فیزیوتراپی نورولوژیکی اختلالاتی است که بر روی سیستم عصبی اثر می‌گذارند از جمله: آسیب به سر، سکته ، آسیب نخاعی، سیاتیک، آنوریسم، بیماری مولتیپل اسکلروز، بیماری پارکینسون و مسائل مربوط به تعادل عصبی که با سرگیجه ظاهر می‌شوند.

درمان‌هایی که بر روی بازسازی مسیرهای عصبی، کنترل حرکتی، تعادل و هماهنگی اندام کار می‌کنند. فیزیوتراپی هم‌چنین به توانبخشی بعد از جراحی مغز کمک می‌کند.

انواع روش‌های فیزیوتراپی

روش‌ها و ابزارهای زیر برای کاهش درد در فیزیوتراپی استفاده می‌شوند:

درمان دستی

درمان دستی، (گاهی اوقات ماساژ نامیده می‌شود) یک اصطلاح عمومی برای درمانی است که عمدتاً با دست انجام می‌شود. اهداف درمان دستی عبارتند از آرامش، کاهش درد و افزایش انعطاف پذیری. درمان دستی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ماساژ: فشار به بافت نرم بدن مانند ماهیچه‌ها اعمال می‌شود. ماساژ می‌تواند به آرامش یافتن ماهیچه‌ها، افزایش گردش خون و کاهش درد در بافت نرم کمک کند.
• حرکت: از حرکات آهسته، دقیقی برای چرخش، کشیدن و یا فشار دادن استفاده می‌شود تا استخوان‌ها و مفاصل در موقعیت درست قرار گیرند. هم‌چنین باعث می‌شود که بافت‌های سفت اطراف مفصل شل شوند و به انعطاف‌پذیری و هم‌ترازی آن‌ها کمک می‌کند.
• دستکاری: فشار روی یک مفصل اعمال می‌شود. این فشار را می‌توان با دست یا یک دستگاه خاص انجام داد. نیروی دقیق و کنترل شده مورد استفاده در مفصل می‌تواند از ملایم به قوی و از آهسته تا سریع متغیر نماید.

هیدروتراپی

هیدروتراپی (آب درمانی)، اصطلاحی است که به معنی استفاده از آب برای درمان بیماری یا حفظ سلامتی به کار می‌رود. شایع‌ترین روش آبرسانی در حال حاضر ورزشهای آبی است.

اولتراسوند (سونوگرافی)

تجهیزات اولتراسوند کاربردهای مختلفی دارند و در درمان‌های فیزیکی خیلی رواج پیدا کرده‌اند. اولتراسوندتراپی برای درمان زخم‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. همان‌طور که می‌بینیم استفاده از تجهیزات اولتراسونیک به تشخیص نواحی که ضعف جریان خون دارند یا تحت فشار و شکستگی در زیر پوست هستند و یا مو برداشته‌اند، کمک می‌کند.

تحریک عضلانی الکتریکی

تحریک عضلانی الکتریکی معمولاً بعد از یک حادثه یا آسیب شدید به منظور افزایش رشد عضلات و مبارزه با آتروفی عضلانی(کاهش بافت عضله) استفاده می‌شود. فیزیوتراپیست ماهر می‌تواند با استفاده از دستگاه‌های تحریک الکتریکی به بازسازی توده عضلانی و قدرت عضلات که در اثر استفاده نکردن یا آسیب از دست رفته است، کمک کند. این دستگاه‌ها معمولاً در مراحل اولیه فیزیوتراپی زمانی که روش‌های ورزشی سنتی به دلیل ضعف شدید درعضلات اصلی بدن کاربردی ندارند مورد استفاده قرار ‌گیرند.

شاک ویوتراپی

درمان شاک ویوتراپی یک دستگاه چند کاره است که در ارتوپدی، فیزیوتراپی، پزشکی ورزشی، اورولوژی و دامپزشکی استفاده می‌شود. کارایی اصلی آن تسکین درد و بازیابی تحرک است. به دلیل این‌‍‌‌‌‌‌که هم درمان غیر جراحی است و هم نیازی به داروهای مسکن ندارد، باعث شده که روشی ایده آل برای سرعت بخشیدن به بهبود و درمان علائم درد حاد یا مزمن باشد.

تمرینات

درمان فیزیکی همواره شامل ورزش‌هایی است که به طور خاص برای برخی آسیب‌ها، بیماری‌ها، شرایط و یا کمک به جلوگیری از مشکلات سلامتی در آینده طراحی شده است. ورزش هر کاری است که شما علاوه بر فعالیت روزمره انجام می‌دهید که انعطاف‌پذیری، قدرت، هماهنگی و استقامت شما را بهبود ببخشد. حتی ممکن است گاهی اوقات با تغییر در نحوه انجام فعالیت‌های روزمره سلامتی شما افزایش پیدا کند. ورزش ممکن است شامل کشش برای کاهش تنش در مفاصل، تمرین ثبات مرکزی برای تقویت عضلات تنه (پشت و شکم) و ناحیه لگن، بلند کردن وزنه برای تقویت عضلات، راه رفتن، ایروبیک آبی و بسیاری از فعالیت‌های دیگر باشد. درمان‍‌‌‌‌گر شما احتمالاً به شما آموزش می‌دهد که چگونه یک برنامه تمرینی را در خانه خود انجام دهید تا بتوانید به هدف تناسب اندام خود برسید و از مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری کنید.

مزایای فیزیوتراپی

فیزیوتراپی تمام افراد را در تمام سنین و توانایی‌ها درمان می‌کند. در اینجا چند راه وجود دارد که یک درمانگر فیزیکی می‌تواند به شما کمک کند.

نکاتی برای یافتن فیزیوتراپیست خوب

پیش از انتخاب فیزیوتراپیست به نکات زیر توجه نمایید:

سوالات رایج در مورد فیزیوتراپی

تفاوت بین فیزیوتراپی عادی و درمان دستی چیست؟

درمان دستی، یک تخصص در فیزیوتراپی ارتوپدی است. این نوع فیزیوتراپی در سطح تحصیلات تکمیلی تدریس می‌شود و شامل دوره‌های مختلفی است که چندین سال زمان می‌برد. درمانگر دستی باید دانش و مهارت‌های پیشرفته در زمینه بیومکانیک بالینی، آسیب شناسی، ارزیابی و احساس حرکت مفصل، انعطاف‌پذیری بافت نرم، حرکت عصب و تقویت ماهیچه را به‌دست آورد. برای این‌که فردی بتواند به عنوان فیزیوتراپیست دستی حرفه‌ای مشغول به کار شود باید آزمونی که بخش ارتوپدی انجمن فیزیوتراپی کانادا طرح کرده است را با موفقیت به پایان برساند. اتمام موفقیت‌آمیز پروسه امتحان منجر به اقامت و سپس مدرک فلوشیپ در این زمینه می‌شود.

مشکل دیسک من با MRI تشخیص داده شده است. آیا فیزیوتراپی به درمان من کمک خواهد کرد؟

هنگامی که مشکلات دیسک از طریق تصویر تشخیص داده می‌شود، یکی از نقش‌های اولیه فیزیوتراپی تصمیم‌گیری در مورد این موضوع است که آیا این نتایج با تصاویر بالینی مرتبط هستند یا خیر. به طور متوسط در بین افرادی که هیچ گونه دردی ندارند، بعضی از آن‌ها در آزمایش MRI دیسک برایشان تشخیص داده شده است. به همین دلیل بسیار مهم است که با توجه به علائم بالینی و علائم بیمار و نه با توجه به نتایج رادیولوژی درمان انجام شود. مشکلات دیسک انواع مختلفی دارند. برخی از بیماران فقط درد در پشت، برخی درد ناشی از تحریک عصب و بعضی دیگر هر دو مورد را دارند. هیچ دستورالعملی برای درمان وجود ندارد و هر فردی باید به صورت جداگانه با توجه به وضعیت خودش تحت درمان قرار گیرد. فیزیوتراپی اغلب برای بیمارانی که مشکلات دیسک دارند بسیار مفید است. فقط کسانی که دارای علائم شدید و جدی هستند و نتایج نورولوژیکی آن‌ها مثبت بوده است و به درمان محافظه کارانه پاسخ نمی‌دهند، ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشند. همیشه قبل از تصمیم گیری برای جراحی یک درمان محافظه کارانه وجود دارد و فیزیوتراپی یک گزینه‌‌ی بسیار خوب و ایمن است.