کیفوز وضعیتی است که ستون فقرات را درگیر می‌کند و به عنوان گوژپشتی یا قوز کمر نیز شناخته می‌شود. مشخصه کیفوز انحنای بیش از حد قسمت فوقانی کمر است. ستون فقرات یک انحنای طبیعی دارد که ضربه را جذب و از سر پشتیبانی می‌کند. در فرد دچار گوژپشتی این انحنا بسیار بیشتر از حالت طبیعی است و یک برآمدگی قابل ملاحظه در قسمت بالای کمر مشاهده می‌شود. کیفوز می‌تواند در هر سنی اتفاق بیافتد و هم زنان و هم مردان را درگیر می‌کند اما بیشتر در زنان مسن مشاهده می‌شود. پوکی استخوان(لینک به مقاله پوکی استخوان) و سایر بیماری‌های مرتبط با سن که باعث ضعیف شدن و تغییر حالت ستون فقرات می‌شوند نیز باعث ایجاد قوز کمر می‌شوند. این وضعیت معمولا در قسمت بالای کمر (ستون فقرات توراسیک) ایجاد می‌شود ولی ممکن است ستون فقرات گردنی یا لومبار(قسمت پایین کمر) را نیز درگیر کند.

علل ایجاد قوز کمر

عوامل مختلفی باعث ایجاد کیفوز می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:

• پوکی استخوان: در پوکی استخوان که استخوان‌ها شروع به تحلیل رفتن می‌کنند معمولا افراد مسن و اغلب زنان را درگیر می‌کند. با ضعیف شدن استخوان‌ها خطر بروز شکستگی‌های فشرده(خرد و له شده) افزایش می‌یابد.
• بیماری دژنراتیو دیسک: دیسک‌ها بین مهره‌ها قرار می‌گیرند و شوک ناشی از حرکات را جذب می‌کنند. با بالا رفتن سن، این دیسک‌های پر شده از ماده ژله‌ای آب خود را از دست می‌دهند و تحلیل می‌روند.
• نقائص مادرزادی: گاهی اوقات ستون فقرات یا استخوان‌ها به طرز صحیحی در رحم مادر شکل نمی‌گیرند.
• بیماری شوئرمن: علائم بیماری اغلب درست پیش از بلوغ ظاهر می‌شوند و پسران را بیشتر از دختران درگیر می‌کند. این بیماری دلیل اصلی درد کمر در بزرگسالان است. انحنای ستون فقرات اغلب با بزرگتر شدن کودک بدتر می‌شود.
• اسپوندیلولیستزی(سرخوردگی مهره‌های کمری): در این وضعیت یک مهره از روی مهره زیرین خود سر می‌خورد.
• وضعیت نامناسب بدن: کیفوز وضعیتی به دلیل وضعیت نامناسب بدن در طولانی مدت مثلا به دلیل قوز کردن اتفاق می‌افتد.
• آسیب: به عنوان کیفوز پست تروماتیک یا پس از سانحه شناخته می‌شود و به دلیل آسیب یا ضربه به ستون فقرات ایجاد می‌شود.

سایر عوامل به وجود آورنده گوژپشتی بیماری‌ها و داروهایی هستند که استخوان‌ها و ستون فقرات را ضعیف می‌کنند از جمله این موارد می‌توان به سرطان‌ها و برخی درمان‌های مورد استفاده در درمان سرطان اشاره کرد. استفاده طولانی‌مدت از داروهای استروئیدی نیز می‌تواند باعث ضعیف شدن استخوان‌ها و ستون فقرات شود.

علایم گوژپشتی(کیفوز)

با توجه به شدت انحنای ستون فقرات و علت به وجود آورنده کیفوز، علائم قوز کمر از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. در موارد خفیف، ممکن است فرد هیچگونه علامتی جز بدشکلی ستون فقرات نداشته باشد. در موارد شدیدتر علائم کیفوز شامل موارد زیر هستند:

• درد  به ویژه در انحنای ستون فقرات
• خشکی
• احساس سوزن‌سوزن شدن، کزکز پا یا ضعف پاها در صورتیکه فشار روی ستون فقرات باعث فشرده‌شدن عصب شود.
• مشکل در تنفس
• مشکلات قلبی

روش های تشخیص کیفوز پشتی

پزشک معمولا یک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد. در این معاینات پرشک قد فرد را چک کرده و از برای اینکه بتواند از کنار ستون فقرات بیمار را ببیند از وی می‌خواهد از کمر به جلو خم شود. پزشک ممکن است برای بررسی رفلکس‌ها و قدرت عضلانی معاینه نورولوژیک انجام دهد. پس از ارزیابی علائم وی ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• MRI: تصاویر به دست آمده از این تست می‌تواند وجود عفونت یا تومور را در ستون فقرات شناسایی کند.
• تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس یا سی‌تی اسکن: تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس میزان انحنا را تعیین کرده و بدشکلی‌های مهره‌ها را مشخص می‌کند. چنانچه پزشک تصاویر دقیق‌تری بخواهد انجام سی‌تی‌اسکن را توصیه می‌کند.
• تست‌های عصب: اگر احساس کرختی یا ضعف عضلانی دارید ممکن است پزشک برای تعیین اینکه تکانه‌های عصبی چگونه از  میان ستون فقرات و اندام‌های حرکتی عبور می‌کند تست‌هایی را توصیه کند.
• تست‌های تراکم استخوانی: استخوان با تراکم پایین می‌تواند باعث تشدید کیفوز شود.

بهترین روش های درمان قوز کمر و گردن

درمان گوژپشتی با توجه به علت ایجاد کننده آن متفاوت است. برای مثال، اگر کیفوز به دلیل پوکی استخوان ایجاد شود درمان پوکی استخوان پیشرفت کیفوز را کند کرده و علائم را کاهش یا از بروز آنها جلوگیری می‌کند. درمان محافظه‌کارانه همیشه گام اول ترجیحی برای درمان قوز کمر است. برای افراد بسیاری، علائم گوژپشتی با استفاده از ترکیبی از درمان‌های غیرجراحی تسکین پیدا می‌کند. این درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:

کنترل وزن

حفظ وزن مناسب با کاهش مقدار فشار وارده روی ستون فقرات می‌تواند در کاهش کمردرد ناشی از کیفوز نقش داشته باشد. با مصرف مقدار کافی کلسیم و ویتامین D و همچنین غربالگری منظم برای بررسی تراکم استخوانی استخوان‌های خود را محکم و قوی نگه دارید.

مصرف دارو برای تسکین درد

داروهای بدون نسخه(OTC) به کاهش درد خفیف تا متوسط کمک می‌کنند. چنانچه داروهای بدون نسخه به اندازه کافی اثرگذار نباشند داروهای تجویزی مورد استفاده قرار می‌گیرند. داروهایی که برای تقویت استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرند ممکن است به پیشگیری از شکستگی‌های اضافی ستون فقرات که باعث تشدید قوز کمر می‌شوند کمک کند.

استفاده از بریس

استفاده از بریس برای پشت ممکن است به کند کردن پیشرفت کیفوز در کودک کمک کند. در بزرگسالان، بریس کمر با پشتیبانی از ستون فقرات به کاهش درد کمک می‌کند اما تغییری در شکل ستون فقرات ایجاد نمی‌کند. بریس پشت برای محدود کردن حرکت ستون فقرات در مواردی مانند قوز کمر، شکستگی و در فیوژن‌های پس از جراحی و همچنین تدابیر پیشگیرانه بر علیه برخی بیماری‌های پیشرونده طراحی شده است. چنانچه پزشک عقیده داشته باشد که استفاده از بریس برای ستون فقرات با درمان مشکل شما کمک می‌کند حتما استفاده از آن را به شما توصیه می‌کند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی در افراد مبتلا به گوژپشتی مهم است. تحقیقات نشان داده است که تقویت ستون فقرات و تصحیح وضعیت قرارگیری بدن به بهبود علائم کیفوز مانند گودی کمر  کمک می‌کند. پزشک فیزیوتراپی به فرد ورزش‌های خاصی را آموزش می‌دهد که به وی کمک می‌کند تا وضعیت قرارگیری بدن خود را تصحیح کند. این ورزش‌ها شامل موارد زیر هستند:

• ورزش‌هایی برای تصحیح قرارگیری وضعیت بدن
• ورزش‌های تنفسی عمیق برای کمک به بهبود تنفس و ظرفیت تنفسی
• ورزش‌های تحرک عمومی
• ورزش‌هایی برای تقویت عضلات شانه و پا
• ورزش‌هایی برای پاکسازی مسیر هوایی

برای کمک به کاهش کشیدگی پشت خوابیدن روی شکم توصیه می‌شود.

سایر درمان های فیزیوتراپی عبارتند از :

ماساژ درمانی

برای مبتلایان به کیفوز، هدف تقویت عضلاتی است که در طولانی مدت به منظور کاهش درد و ناراحتی دچار کشیدگی شده‌اند. ماساژدرمانی بیش از آنچه تصور می‌کنید موثر است.

بیشتر بیماران از این برنامه درمانی بهره زیادی می‌برند:

• بهبود جریان خون در ناحیه تحت درمان. تنش عضلانی را کاهش می‌دهد
• عضلاتی را که به دلیل انحنای بیش از حد ستون فقرات کوتاه و دچار انقباض شده‌اند را می‌کشد.
• تعادل عضلاتی را که در امتداد نخاع قرار گرفته‌اند و از آن پشتیبانی می‌کنند را برمی‌گرداند.
• بهبود راستای ستون فقرات و وضعیت قرارگیری بدن

درمان دستی

دستکاری‌های خاص ستون فقرات به پزشک کمک می‌کند تا مفاصل با حرکت محدودشده یا آنهایی را که حرکت غیرطبیعی نشان می‌دهند را شناسایی کند. با استفاده از یک روش ملایم، پزشک می‌تواند با سرعت بافت نرم را کشیده و سیستم عصبی را به منظور برگرداندن حرکت طبیعی به ستون فقرات تحریک کند. دستکاری فلکشن، دیستراکشن ستون فقرات در بیمارانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که در آنها کیفوز با دیسک کمر دژنراتیو  و یا محدودیت‌های حرکتی در ستون فقرات توراسیک(قسمت میانی کمر) همراهی دارد. پزشک از ابزاری که با دست نگه داشته می‌شود برای اعمال فشار بدون اینکه ابزار داخل ستون فقرات فرو رود استفاده می‌کنند.

ورزش ها و حرکات اصلاحی

همیشه پیش از شروع یک برنامه ورزشی با پزشک مشورت کنید و به صدای بدن خود گوش کنید. اگر یک ورزش یا کشش باعث افزایش درد می‌شود آن را متوقف کنید و درخواست کمک کنید.

تصویر آینه

با انجام این ورزش، خیلی ساده وضعیت بدن خود را با انجام حرکات به سمت مخالف تصحیح کنید.

• تمام قد بایستید در صورت لزوم به دیوار تکیه دهید
• چانه خود را پایین بیاورید و سر خود را صاف نگه دارید.
• تیغه‌های شانه‌های خود را به سمت پشت و پایین نگه دارید. این موقعیت را به مدت 30 ثانیه تا یک دقیقه نگه دارید. اگر احساس درد دارید به خود استراحت دهید.

اگر سخت است در حالیکه چانه‌تان رو به پایین قرار دارد سر خود را در تماس با دیوار قرار دهید یک بالش پشت سر خود قرار دهید و سر را داخل آن فشار دهید.

به عقب کشیدن سر

این ورزش در حالی انجام می‌شود که فرد روی زمین دراز کشیده و برای تقویت عضلات گردن  که دچار کشیدگی یا ضعف هستند عالی است.

• چانه خود را به عقب و به سمت کف قرار دهید درست مانند اینکه دارید سعی می‌کنید یک غبغب برای خود بسازید.
• به مدت 15 ثانیه نگه دارید. 10-5 بار این حرکت را تکرار کنید.

حرکت سوپرمن

این ورزش به این طریق انجام می‌شود:

• روی شکم دراز بکشید و دستان خود را جلوی سر خود باز کنید.
• سر خود را در یک موقعیت خنثی قرار دهید و به کف زمین نگاه کنید، بازوهای خود را بکشید و پاهای خود را به سمت سقف بالا ببرید.
• تا می‌توانید در همین حالت دست‌ها و پاهای خود را بالا ببرید. سه ثانیه نگه دارید و این حرکت را 10 بار تکرار کنید.

وضعیت بدنی قسمت فوقانی بدن

هدف این تمرین کشش عضلات سفت قفسه سینه و تقویت عضلات ضعیف پشت است.

• تمام قد بایستید، قفسه سینه را صاف نگه دارید و تیغه‌های شانه را به سمت پشت و پایین حرکت دهید.
• زمانیکه وضعیت بدنی ایده‌آل خود را پیدا کردید بازوان خود را بالا ببرید به صورتیکه بدنتان شکل حرف Y به خود بگیرد و انگشتان شست شما به سمت پشت سر شما اشاره کند.
• در این وضعیت، دو یا سه نفس عمیق بکشید و در بازدم روی نگهداشتن این وضعیت بدنی تمرکز کنید.

 غلتاندن ستون فقرات توراسیک روی فوم

این ورزش به این صورت انجام می‌شود:

• روی زمین دراز بکشید و زیر خود در قسمت میانی کمر یک غلتک فومی قرار دهید.
• به آرامی روی غلتک فومی به سمت بالا و پایین خود را حرکت دهید و عضلات پشت و ستون فقرات توراسیک را با این کار ماساژ دهید.
• می‌توانید این کار را با بازوان باز شده در بالای سر خود انجام دهید. این کار را به مدت حداقل 30 ثانیه تا یک دقیقه انجام دهید.

جراحی

ممکن است جراحی برای مواردی از کیفوز شدید که در آن طناب نخاعی یا ریشه‌های اعصاب درگیر شده توصیه شود. فیوژن نخاعی رایج‌ترین روش برای کاهش میزان انحنا است. جراح قطعاتی از استخوان را بین مهره‌ها قرار داده و سپس مهره‌ها را به وسیله پیچ و میله‌های فلزی محکم می‌کند تا زمانی ستون فقرات در یک وضعیت صحیح ترمیم پیدا کند.

راهکارهای پیشگیری از ایجاد قوز کمر

می‌توان از کیفوز وضعیتی با آموزش دادن به فرد درباره وضعیت صحیح قرارگیری بدن و مراقبت از کمر پیشگیری کرد.

• قوز نکنید.
• درست بنشینید.صاف بنشینید و اطمینان حاصل کنید که در قسمت گودی کمر چیزی قرار گرفته است.
• از حمل کیف‌های مدرسه‌ای سنگین که عضلات و رباط‌های شما را به سمت پشت می‌کشد اجتناب کنید. بهترین نوع کیف مدرسه کوله‌پشتی است که مطابق با وضعیت بدن طراحی شده باشد
• برای تقویت عضلات پشت و حفظ انعطاف‌پذیری مرتبا ورزش کنید. فعالیت‌های مانند شنا، دویدن، پیاده‌روی، یوگا و پیلاتس برای پیشگیری از مشکلات کمر عالی هستند.

"کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است."